Beschrijving
Aangeboden wordt een type plaat van het Duitse bedrijf ‘WUMAG’ , Wagon und Maschinenbau – Aktiengesellschaft Görlitz, 1941. Een heel stuk unieke geschiedenis schuilt achter deze plaat……..
WUMAG produceert sinds het begin van de jaren dertig ook militaire voertuigen, waaronder terreinwagens voor de Wehrmacht. Verder werden in het kader van het oorlogsprogramma ook geluidsmetingen, radio-, infanteriegevechts- en machinegeweervoertuigen, bovenbouwen voor ambulances, tankopbouwen, speciale trailers, vervangende veldvoertuigen, medische sleeën en docklevellers gebouwd. Vanaf 1942 bouwde WUMAG in opdracht van de Deutsche Reichsbahn een eendelige racescooter met 12 wielen aan de buitenkant. Het had een totale lengte van 8,84 meter en een laadvermogen van 40 ton. De afdeling wagenbouw was dan ook een belangrijke wapenfabriek in het Derde Rijk.[19]
Op 17 september 1941 brak er brand uit in de zadel- en verfwinkel in Plant I, die uitgroeide tot een grote brand. Hoewel alle brandweerkorpsen in de stad, het wagongebouw en het vliegveld werden ingezet, konden, afhankelijk van de bron, tussen de 15 en 17 medewerkers niet uit de vlammen worden gered. Nog eens 27 tot 33 medewerkers raakten zwaargewond in het stadsziekenhuis. De oorzaak van de brand kon nooit definitief worden opgehelderd. Er werd gespeculeerd dat vonken van een schrapend ventilatorwiel de verfnevel hadden kunnen doen ontbranden. Dit kon echter niet worden bewezen. Een deskundigenrapport van het Breslau Forensic Institute stelde in ieder geval vast dat er geen sprake kon zijn van brandstichting. Desalniettemin werd een vermeende dader snel gevonden. De schilder Rudolf Hartmann werd beschuldigd van brandstichting en ter dood veroordeeld in het daaropvolgende proces en geëxecuteerd in Breslau op 21 oktober 1942. De dossiers zijn nu verdwenen. Een plaquette op het Karl-Marx-Klubhaus herdenkt Rudolf Hartmann totdat het werd gesloopt. De enige herinnering aan de brand van vandaag is de rode gevel op de hoek van de Teichstraße. Dit deel van het gebouw is na de brand in 1942 herbouwd. De gevel brak door de anders uniform rode klinkergevel en is tot op de dag van vandaag bewaard gebleven.
Als gevolg van de Tweede Wereldoorlog was een groot aantal arbeiders en bedienden opgeroepen voor militaire dienst, waardoor de banen steeds meer gevuld moesten worden met vrouwen, mensen die uit de bezette gebieden werden gedeporteerd en krijgsgevangenen. Het aantal Duitse arbeiders daalde tussen oktober 1942 en februari 1945 van 2.322 naar 1.478. Het aantal dwangarbeiders en krijgsgevangenen steeg in dezelfde periode van 1.090 naar 1.974. In het begin werden de meeste krijgsgevangenen uit hoofdkamp VIII A ten zuiden van het toenmalige Moys-district Görlitz dagelijks in de fabriek aan het werk gezet. Later volgden verschillende satellietkampen in het stadsgebied. Op het terrein van WUMAG’s Plant II werd een externe opslagfaciliteit ingericht. Dit buitenkamp bestond uit zeven kazernes, waarin voornamelijk Sovjet-krijgsgevangenen en buitenlandse burgers afzonderlijk werden gehuisvest. De kampgevangenen moesten leven en werken onder de meest mensonterende omstandigheden. Het was Duitse werknemers verboden contact te hebben met de kampbewoners.[20]
Op 8 mei 1945 bezetten Sovjettroepen de stad en de lokale bedrijven. Kolonel Morosow werd benoemd tot commandant van de WUMAG-werken. De Duitse werknemers van de fabrieken mochten hun werkplaatsen niet betreden. In fabriek I voerden Sovjetarbeiders aanvankelijk galvanisch werk uit. In Plant II daarentegen werden tanks van het Sovjetleger gerepareerd. De WUMAG-fabrieken maakten deel uit van de Duitse wapenindustrie en moesten volgens Sovjetorders zo snel mogelijk worden ontmanteld. De ontmantelde fabrieken en machines vielen onder de herstelbetalingen van de Sovjet-Unie en werden naar het oosten vervoerd. Tijdens de demontagewerkzaamheden brak in de nacht van 7 augustus 1945 een grote brand uit in de wagenmakerij. Na het einde van de oorlog ontbrak het de brandweer van Görlitz aan brandweerlieden, maar ook aan de juiste uitrusting en voertuigen. Kort voor het einde van de oorlog kregen de kameraden het bevel om de voertuigen naar gebieden verder van het front te rijden. Door de snelle komst van de overige leden van de gemeentelijke brandweer kon echter worden voorkomen dat de vlammen oversloegen naar de naastgelegen spuiterij en timmerwerkplaats. De wagenmakerij brandde volledig af.
In 1940-1941 bouwde WUMAG in opdracht van de Deutsche Reichsbahn onderstaande treinwagon, Die Triebwagen 137 326–331 a/b und 367-376 a/b.
 |
|||
| Nummerierung | DR: 137 326–331 a/b DB VT 45 504 ab 1968: 645 104/404 |
DR: 137 367–376 a/b DB VT 45 502,503 ab 1968: 645 102/40402,103/403 |
|
| Anzahl | 6 | 10 | |
| Hersteller | WUMAG | ||
| Bauart | (A1) 2`+ 2`(1A) dh | ||
| Betriebsgattung | BCtrPwPost | ||
| Sitzplätze | Teil a:50 + 14 Klappsitze Teil b: 66 |
||
| Klassen | 2./3. | ||
| Stehplätze | 60 | ||
| Lieferjahr | 1940 | 1941 | |
| Ausmusterung | -1965 | -1969 | |
| Raddurchmesser | 900 mm | ||
| Drehgestellradstand | MD:3.500 mm LD:3.000 mm |
||
| Drehzapfenabstand | 13.500 mm | ||
| Gesamtradstand | 36.550 mm | ||
| Länge über Puffer | 40.690 mm | ||
| Dienstmasse | leer:78.555 kg besetzt:94.105 kg |
leer:77.953 kg besetzt:93.453 kg |
|
| Motorentyp | Deutz A 12 M 319 DWK 12V19 |
MAN W12V13/19 Daimler-Benz MB 807 |
|
| Motorleistung | 2 × 200 kW (2 × 275 PS) | ||
| Höchstgeschwindigkeit | 90 km/h | ||
| Leistungsübertragung | hydraulisch | ||
Angeboten wird ein Typenschild der deutschen Firma ‘WUMAG’, Wagon und Maschinenbau – Aktiengesellschaft Görlitz, 1941.
Die WUMAG stellte seit Anfang der 1930er Jahre auch Militärfahrzeuge her, darunter befanden sich auch geländegängige Lastkraftwagen für die Wehrmacht. Weiterhin wurden im Rahmen des Kriegsprogramms auch Schallmess-, Funk-, Schützenpanzer- und MG-Wagen, Aufbauten für Krankenfahrzeuge, Panzeraufbauten, Sonderanhänger, Ersatzfeldwagen, Sanitätsschlitten sowie Überladebrücken gebaut. Ab 1942 baute die WUMAG im Auftrag der Deutschen Reichsbahn einen einteiligen Straßenroller mit 12 nur außen liegenden Rädern. Er hatte eine Gesamtlänge von 8,84 Metern und eine Nutzlast von 40 Tonnen. Die Abteilung Waggonbau war somit auch ein wichtiger Rüstungsbetrieb im Dritten Reich.[19]
Am 17. September 1941 brach in der Sattlerei und Lackiererei im Werk I ein Feuer aus, das sich zum Großbrand entwickelte. Obwohl sämtliche Feuerwehren der Stadt, des Waggonbaus und des Flugplatzes ausrückten, konnten je nach Quelle zwischen 15 und 17 Werksangehörige nicht mehr aus den Flammen gerettet werden. Weitere 27 bis 33 Mitarbeiter wurden schwerverletzt in das städtische Klinikum eingeliefert. Die Brandursache konnte nie endgültig geklärt werden. Es gab Spekulationen, dass Funken eines schleifenden Lüfterrads den Farbnebel entzündet haben könnten. Dies konnte jedoch nicht nachgewiesen werden. Ein Gutachten des Kriminaltechnischen Instituts Breslau stellte zumindest fest, dass es sich nicht um Brandstiftung handeln konnte. Trotzdem wurde schnell ein vermeintlicher Schuldiger gefunden. Der Lackierer Rudolf Hartmann wurde der Brandstiftung beschuldigt und im nachfolgenden Prozess zum Tode verurteilt und am 21. Oktober 1942 in Breslau hingerichtet. Die Prozessakten sind mittlerweile verschwunden. Eine Gedenktafel am Karl-Marx-Klubhaus erinnerte bis zu dessen Abriss an Rudolf Hartmann. An den Brand erinnert heute nur noch die rote Fassade an der Ecke Teichstraße. Dieser Gebäudeteil wurde nach dem Brand im Jahr 1942 neu errichtet. Die Fassade durchbrach die sonst einheitlich rote Klinkerfassade und ist bis heute erhalten geblieben.[20][21]
Durch den Zweiten Weltkrieg war eine Großzahl der Arbeiter und Angestellten zum Kriegsdienst eingezogen, daher mussten die Arbeitsplätze verstärkt mit Frauen, deportierten Menschen aus den besetzten Gebieten und Kriegsgefangenen besetzt werden. Die Zahl deutscher Arbeiter sank vom Oktober 1942 bis Februar 1945 von 2322 auf 1478. Die Zahl der Zwangsarbeiter und Kriegsgefangenen stieg im gleichen Zeitraum von 1090 auf 1974 an. Anfangs wurden die meisten Kriegsgefangenen vom Stammlager VIII A südlich des damaligen Görlitzer Stadtteils Moys täglich zur Arbeit in das Werk gebracht. Später folgten auch verschiedene Außenlager im Stadtgebiet. So wurde auch auf dem Gelände des Werks II der WUMAG ein Außenlager errichtet. Dieses Außenlager bestand aus sieben Baracken, in denen vor allem sowjetische Kriegsgefangene und ausländische Zivilisten getrennt voneinander untergebracht waren. Die Lagerinsassen mussten unter unwürdigsten Bedingungen leben und arbeiten. Deutschen Mitarbeitern wurde der Kontakt zu den Lagerinsassen untersagt.[20]
Am 8. Mai 1945 besetzten sowjetische Truppen die Stadt und die ansässigen Betriebe. Oberst Morosow wurde als Kommandant für die WUMAG-Werke eingesetzt. Den deutschen Mitarbeitern der Werke wurde der Zutritt zu ihren Arbeitsstätten verboten. Im Werk I führten sowjetische Arbeitskräfte anfangs galvanische Arbeiten durch. Im Werk II hingegen wurden derweil Panzer des sowjetischen Militärs instand gesetzt. Die Werke der WUMAG zählten zur deutschen Rüstungsindustrie und waren laut sowjetischem Befehl schnellstmöglich zu demontieren. Die demontierten Anlagen und Maschinen fielen unter die Reparationsforderungen der Sowjetunion und wurden in Richtung Osten abtransportiert. Bei den Abbauarbeiten kam es in der Nacht vom 7. zum 8. August 1945 in der Stellmacherei zu einem Großbrand. Der Görlitzer Feuerwehr fehlten nach dem Kriegsende Feuerwehrleute, aber auch die entsprechende Geräte und die Fahrzeuge. Die Kameraden erhielten kurz vor Kriegsende den Befehl, die Fahrzeuge in frontfernere Gebiete abzufahren. Dank dem schnellen Eintreffen der verbliebenen Kameraden der städtischen Feuerwehr konnte jedoch das Übergreifen der Flammen auf die benachbarte Lackiererei und Tischlerei verhindert werden. Die Halle der Stellmacherei brannte völlig nieder.[22]
Offered is a type plate of the German company ‘WUMAG’, Wagon und Maschinenbau – Aktiengesellschaft Görlitz, 1941. Very Rare !
WUMAG producers are at the beginning of the year because they also want military vehicles that are used by land vehicles for the Wehrmacht. Others are built in het kader van het oorlogprogramma also geluidsmetingen, radio-, infanteriegevechts- en machinegeweertuigen, bovenbouwen voor ambulances, tankopbouwen, speciale trailers, vervangende veldvoertuigen, medical sleeën and docklevellers. Vanaf 1942 built WUMAG in Opdracht van der Deutsche Reichsbahn a unique race scooter with 12 wheels on the building edge. It had a total length of 8.84 meters and a load capacity of 40 tons. The afdeling wagenbouw was then also a belangrijke wapenfabriek in het Derde Rijk.[19]
Op September 17, 1941, the fire broke out in de zadel- en verfwinkel in Plant I, the uitgroeide tot een big fire. However, all brandweerkorpsen in de stad, het wagongebouw en het vliegveld are ingezet, konden, afhankelijk van de bron, tussen de 15 and 17 medewerkers niet uit de vlammen been gered. Nog eens 27 tot 33 medewerkers raken zwaargewond in het stadsziekenhuis. De oorzaak van de brand kon nooit definitely been reported. He was speculated that vonken van een schrapend ventilatorwiel de verfnevel hadden can doen ontbranden. That really hasn’t been proven. An expert report from the Breslau Forensic Institute stated in every case that it was written as a draft from the branding institute. Desalniettemin will soon be given an avoidance of this. The signs Rudolf Hartmann were accused of branding in the first place in the following proceedings in Breslau on October 21, 1942. The dossiers are now verdwenen. A plaquette on the Karl-Marx-Klubhaus is thought by Rudolf Hartmann to be looped. Some reminders of the brand van Vandaag is the end of the line at the hoek van de Teichstraße. This deel van het building is on the brand in 1942 herebouwd. De gevel broken by the different uniform rode clinkergevel and is tot op de dag van vandaag bewaard gebleven.
As a result of the Tweede Wereldoorlog was a large number of workers in serving opgeroepen voor military service, waardoor de banen steeds sea gevuld most likely been met with vrouwen, people who uit de bezette gebieden are deported and krijgsgevangenen. Het antal Duitse arbeiders daalde Tussen October 1942 and February 1945 from 2,322 to 1,478. Het a number of dwangarbeiders en krijgsgevangenen steeg in the last period from 1,090 to 1,974. In the beginning, most of the wars from hoofdkamp VIII A will be added to the tones of the Moys district of Görlitz in the factory at the factory. Later the satellite camps disappeared in the city area. Op het terrein van WUMAG’s Plant II, an external opslag facility is set up. The building consisted of two chambers, which was previously known as the Sovjet-Krijgsgevangenen and the Buitenlandse burgers Afzonderlijk. The combatants must live and work on the most mensonterende omstandigheden. Het was German worknemers verboden contact te hebben met de campbewoners.[20]
Op 8 may 1945 bezetten Sovjettroepen de Stadt en de Lokal bedrijven. Colonel Morosow was named dead commander of the WUMAG works. De Duitse werknemers van de fabrieken didn’t want to touch hun work places. In fabriek I voerden Sovjetarbeiders aanvankelijk galvanic work uit. In Plant II there are repaired tanks from the Soviet Union. The WUMAG-fabrieken manufactures the following goods industry and most of the time the orders from the Soviet Union have been designed. The ontmantelde factories and machines many others of the manufacturing betalingen van the Soviet Union and are sold to the east. Tijdens de demontagewerkzaamheden broken in the night of 7 August 1945 a large fire uit in de wagenmakerij. Well het one van de oorlog ontbrak het de brandweer van Görlitz aan brandweerlieden, maar also aan de juiste uitrusting en voertuigen. Cort voor het ade van de oorlog collect de comrades het bevel om de voertuigen near areas verder van het front te rijden. The door will soon come from the excess leden from the gemeentelijke brandweer to be more real than the vlammen oversloegen near the nearest spuiterij and timmerwerkplaats. De wagenmakerij brandde fully af.
